شهر طليطله که در قلب شبه جزيره ايبري قرار دارد و نقش کالبدي در سلطه بر سراسر آنجا داشته است. پس از آنکه پانصد سال پايتخت سنتي گوت ها در شبه جزيره ايبري را تجربه کرده بود از اولين نقاطي بود که فاتحان مسلمان آن را در سال 91 هجري/ 719 م در اختيار گرفتند و در 97 ه به نام محمد رسول الله سکه زدند. با استقرار عرب در آنجا نخستين دولت شهر اسلامي در ايبري تاسيس شد. اين شهر پس از سه قرن تبديل به شهر علمي در حد فاصل بين اروپا و سرزمين هاي اسلامي شد. پژوهش حاضر فرايند شکل گيري شهر اسلامي طليطله که پيش از اسلام عاري از تمدن بود و پس از چند قرن بزرگترين مرکز علمي در جنوب اروپا شد که طالبان علوم از اروپا به آن جا مهاجرت مي کردند، را بررسي کرده است. سقوط طليطله در 478 ه که آغاز فروپاشي اندلس بود، زمينه انتقال علوم و معارف اسلامي از طليطله به اروپا را فراهم ساخت. اين شهر مرکز مدارس بزرگ ترجمه و اتاق هاي استنساخ انبوه ميراث علمي مسلمانان شد و بزرگان دنياي مسيحي همه سرمايه هاي وجود ي خود را صرف تاسيس مراکز اموزشي در طليطله و انتقال علوم و معارف اسلامي کردند و دانشمنداني که بنيانگزار فلسفه و علوم و معارف و پرچمدار علم در اروپا بودند، مانند پاپ سيلوستر دوم در مدارس ترجمه طليطله ، زبان عربي اموختند و با علوم و معارف اسلامي آشنا شدند و نخستين آثار علمي اروپا در طليطله براساس منابع عربي تدوين شد. اين شهر قرن ها مرکز ترجمه و تحقيق و آموزش و انتقال علوم بود. اين انتقال در زمينه پيچيده اي از تغييرات سياسي - اجتماعي صورت گرفت، پژوهش حاضر بخشي از کتاب تاريخ تحليلي اندلس1389 و شهرهاي اندلسي 1396 و تاريخ تشيع در اسپانيا 1395 و مقاله فرايند انتقال علوم از اندلس به اروپا در انتهاي قرون وسطي 2102 کره جنوبي است.
سپانيا با ورود دين اسلام به تدريج بوسيله شهرسازي و معماري اسلامي چهره شهرهاي اسلامي پيدا کرد و مرحله اي از خروج ازشهر هاي جاهلي به شهر هاي اسلامي در اسپانيا دوره اسلامي در اندلس صورت گرفت . شبه جزيره ايبري نهصد سال شهرسازي ومعماري اسلامي را که از ايران به مصر وشام و افريقيه ومغربمهاجرت کرد و در اندلس در ترکيب با فرهنگ و شهر سازي ومعماري گوتي سبک اندلسي دوره اسلامي پديد امد، تجربه کرد .اين سبک داراي شخصيت فرهنگي مستقل در حدود سيصد شهر اندلسي است .تغييرات شهري در اسپانيا که با تغيير نام شهر اغازشد به تغيير در ماهيت و زبان و رفتار وپوشش و خوراک مردم منجر شد . پژوهش حاضر که بخشي از کتاب تاريخ تحليلي اندلس است ،کاوشي در حوزه جامعه شناسي تاريخي شهر است .شهر سازي اسلامي – عربي با انتقال انبوه قبايل فاتح عرب و بربرو فرهنگ و دين آن ها صورت گرفت که با توجه به رژيم قدرت درنقاتط مختلف اب و هوايي اندلس پراکنده شدند و استقرار يافتند از مهمترين انتقال ها اسکان جمعيت شهرهاي شامات در مناطق مختلف شهري اسپانيا است و هر ناحيه با نام همان شهر هاي شامات، مانند جند حمص ،جند قنسرين نام گذاري شد و بهتدريج به اسپانيا چهره شبه جزيره بزرگي با ابادترين و باشکوه ترين شهر هاي قرون وسطي دادند که هيچ يک از شهر هاي اروپا در ان زمان از جهت جمعيت و عمران شهري با ان ها برابري نمي کرد .شهر قرطبه پايتخت دويست ساله عربي در اسپانيا رابسياري ازمحققان تمدن اسلامي چون حوراني ، زيدان ، هونکه ، بورکهارت ،گوستاولوبن ، بالاتر از پاريس در قرون وسطي معرفي کرده اند .پژوهش حاضر نقش دين , و فرهنگ ديني در تغيير چهره شهرها و توسعه فرهنگي آن هار ا در بخشي از جهان اسلام در جنوباروپا ، نشان داده است. پژوهش حاضر بر مبناي مآخذ تمدناسلامي د ر اسپانيا و در راستاي تحقيقات پيشين مولف در موضوع شهر هاي اسلامي از جمله کتاب شهر سازي و شهرهاي اسپانيا در دوره اسلامي همراه با تغييرات و اصلاحات جديد است.
پژوهش حاضر در حقيقت به يکي از مظاهر تمدن اسلامي که تفکر حقوقي و فقهي جوامع اسلامي است، پرداخته است و نشان داده است جوامع اسلامي افريقيه مومن به حقوق اسلامي بوده اند فقه و حقوق را در مفهوم علم به معني ساينس در خصوص دستورالعمل هاي فقهي توليد کرده اند ، و صاحب انديشه حقوقي بوده اند و بخشي از ميراث مکتوب تمدن اسلامي همين متون کلاسيک فقهي است در غرب اسلامي چند متن کلاسيک فقه اسلامي توليد شد که از مآخذ حقوق اسلامي در حوزه فقه مالکي است، فقه در زندگي روزمره آن ها حضو ر فعال داشته است و مسايل جديد حقوقي با عنوان خاص مغربي آن يعني نوازل را مطرح کرده اند و ابتکاراتي بوسيله فقهاي معاصر حفصيان در توليد متون درسي حقوق اسلامي از جمله در تدوين مواد جزيي حقوق شهري و فرهنگ حقوقي شهروندي رخ داده است. فقيه ابن الرامي با نگارش کتاب الاعلان باحکام البنيان قوانين شهرسازي و حقوق مادي و معنوي شهروندي در خيابان و پنجره و مسير هاي ارتباطي و مسايل محيط زيست را براي نخستين باربر مباني فقه و حقوق اسلامي تدوين کرده است. تفکر ابن الرامي در مورد فقه شهري ، محصول مدرسه فقهي اجتهاد در تونس است . دوره حکومت حفصيان با پيدايش سه مدرسه فقهي تونس ، قيروان ، بجايه با توسعهگسترده در فقه و حقوق اسلامي روبرو شده است. اباضيه جزيره جربه در اين عصر مباني حقوقي و مدرسه فقهي خود را عرضه کردند . بررسي و تحليل تجربه چهار صد سال فعاليت هاي فقهي در جوامع شمال آفريقا در اين پژوهش نشان مي دهد که فقه اسلامي توان اجتهاد در مسايل روزمره جوامع را دارد. اين پژوهش بخشي از رساله دکتري مولف 1382 است . ژوهش بخشي ا ز تاريخ فقه و فقها در غرب اسلامي است که پراکندگي مذاهب فقهي و حقوق اسلامي در آن جا را نشان داده است وگستردگي و استمرار حقوق اسلامي در جوامع را نشان داده است. پژوهش ماده اوليه پژوهش در مذاهب اصلي فقه اسلامي است.و جايگاه فقها و حقوق دانان و علم فقه در بين مردم و طبقه بندي علوم اسلامي را مطرح کرده است و اثارسياسي اجتماعي فقه اسلامي را بررسي کرده است.
دموكراسي و شكل گيري شهر در فلسفه سياسي
tamadonvafarhang72.blogfa.com › p.
تعليم و تعلم از ارکان اساسي در رشد و تکامل انسان و قوام تمدن جوامع بشري است. آيين اسلام با ترغيب پيروان خود به اين مهم، جنبشي عظيم در دل و جان مسلمانان برانگيخت که در گستره تاريخي و جغرافيايي تمدن اسلام، آثار تکاپوي علمي و پژوهشي آن ها متجلي است. از بيت الحکمه مأمون عباسي، تا رنسانس علمي در عهد آل بويه، جهاد علمي عصر فاطميون و حمدانيان، بنياد مستنصريه در بغداد، مدارس نظاميه در ايران، صلاحيه و نوريه در مصر و شام و تا بناي شهر آموزشي تونس در عهد حفصيان و به موازات آن ظهور چهره هاي برجسته علم و دانش چون ابن خلدون، همه ثمره تمدن اسلامي و حرکت بي وقفه اين کاروان، در هزاره نخست هجري قمري است. پژوهشگراني با غور در اسناد و منابع تاريخي، هر يک بازگو کننده داستان اين خيزش علمي از گوشه اي از سرزمين اسلامي هستند. کتاب حاضر که گزارشي از آن در پي خواهد آمد، ثمره سعي وافر دکتر محمد رضا شهيدي پاک است. ايشان در اين کتاب، به بررسي يکي از مهم ترين ادوار تاريخ آموزش و پرورش در تمدن اسلامي که در حدود 400 سال حکومت حفصيان در غرب اسلامي شکل گرفته، پرداخته است. اهميت اثر آن است که فهرستي از گونه هاي مختلف و ساختار نهادهاي آموزشي، متون، مواد و ابزار آموزشي در افريقيه عهد بني حفص را ارائه نموده است و بيان نمونه اي کامل از نظام تعليم و تربيت اسلامي در قالب مکتب تعليم وتربيت حفصيان است.
تاريخنامه خوارزمي سال هفتم تابستان 1398 شماره 26
مقاله نقش بني حفص در گسترش آموزش و نهاد هاي اموزشي در افريقيه
درباره این سایت